Το ταξίδι ξεκίνησε με μια απλή επιθυμία—να επανασυνδεθώ με τις ποντιακές μου ρίζες και να εξερευνήσω την πόλη της Τραπεζούντας, ένα μέρος γεμάτο ιστορία και πολιτιστικό πλούτο. Σε αυτή τη φωτογραφική οδύσσεια, σας προσκαλώ να έρθετε μαζί μου σε ένα αφηγηματικό ταξίδι στη μαγευτική πόλη, τις γαστρονομικές απολαύσεις του Χαψίκιοϊ, μια βραδιά με μια οικογένεια Πόντου στο Σκανταράντων (Αναπαίδεμαν) και το πανηγύρι της Παναγίας στο φεστιβάλ στην κορυφή του βουνού στο Izmiş.
Εξερευνώντας την Τραπεζούντα: Ανιχνεύοντας τις Ποντιακές μου ρίζες και την κληρονομιά.
Η Τραπεζούντα, στη βορειοανατολική ακτή της Τουρκίας, κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά όσων έχουν ποντιακή καταγωγή, όπως εγώ. Καθώς ξεκίνησα αυτό το ταξίδι, ο στόχος δεν ήταν απλώς να εξερευνήσω μια πόλη, αλλά να ανιχνεύσω τα νήματα της κληρονομιάς μου υφασμένα στον ιστό του Πόντου, άρα και στην ιστορία της Τραπεζούντας.
Η μαγευτική πόλη της Τραπεζούντας
Ιστορικά ορόσημα
Η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας στέκεται ως σιωπηλός μάρτυρας αιώνων ποντιακής ιστορίας. Οι τοίχοι της απηχούν ιστορίες κατακτήσεων, πολιτιστικών ανταλλαγών και την ανθεκτικότητα του Ποντιακού λαού. Το Κάστρο της Τραπεζούντας, σκαρφαλωμένο σε ένα λόφο, προσφέρει πανοραμική θέα στην πόλη και τη Μαύρη Θάλασσα (Εύξεινο Πόντο), παρέχοντας μια σπλαχνική σύνδεση με το παρελθόν.
Το Μουσείο της Τραπεζούντας, ένα αποθετήριο της ποντιακής κληρονομιάς, φιλοξενεί αντικείμενα που αφηγούνται την ιστορία ενός λαού βαθιά ριζωμένου στην παράδοση. Περιπλανώμενος στα στενά δρομάκια της παλιάς πόλης, δεν γίνεται να μην σε συνεπάρουν τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά που μιλούν για μια περασμένη εποχή.
Αποκαλύπτοντας τη γοητεία της Τραπεζούντας
Η πανέμορφη λίμνη Uzungöl
Η ομορφιά της Τραπεζούντας βρίσκει το αποκορύφωμά της στη λίμνη Uzungöl. Περιτριγυρισμένη από σμαραγδένια δάση, η λίμνη αντικατοπτρίζει την ηρεμία του ποντιακού τρόπου ζωής. Μια βόλτα στις ακτές της είναι ένας ποιητικός χορός ανάμεσα στη φύση και την ιστορία.
Kalyan: Ένα κρυμμένο διαμάντι
Περνώντας πέρα από το mainstream, το Kalyan αναδύεται ως ένα κρυμμένο στολίδι. Αυτό το γραφικό χωριό αφηγείται ιστορίες μιας περασμένης εποχής, με τα λιθόστρωτα δρομάκια του να αντηχούν με ψίθυρους της ποντιακής κληρονομιάς. Το Kalyan προσκαλεί κάθε ταξιδιώτη να γίνει αφηγητής.
Χαψίκιοϊ: Το νοστιμότερο ρυζόγαλο
Γαστρονομικές απολαύσεις
Το Χαψίκιοϊ (Hamsiköy), ένα γραφικό χωριό κοντά στην Τραπεζούντα, φημίζεται για το απολαυστικό ρυζόγαλο. Το ακαταμάχητο μείγμα από κρεμώδες ρύζι, νόστιμο γάλα, διακριτική γλυκύτητα και μια νότα τοπικών γεύσεων, όπως το ροδόνερο και τα περίφημα ποντιακά αλεσμένα φουντούκια (ποντιακά: λεφτοκάρεα, λεφτόκαρα) δημιουργεί ένα γαστρονομικό αριστούργημα. Δεν είναι απλώς ένα επιδόρπιο, αλλά ένα ταξίδι των αισθήσεων.
Στο Χαψίκιοϊ, βρέθηκα βυθισμένος σε μια γαστρονομική περιπέτεια. Οι συζητήσεις με τους ντόπιους αποκάλυψαν τα μυστικά πίσω από την τέλεια συνταγή για ρυζόγαλο, με κάθε οικογένεια να προσθέτει μια μοναδική πινελιά. Η κοινή χαρά της απόλαυσης αυτής της λιχουδιάς δημιούργησε έναν δεσμό που ξεπερνούσε τη γλώσσα.
Το Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά
Στο δρόμο δεν θα μπορούσα να παραλείψω να σταματήσω στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Ο σημαντικότερος θρησκευτικός χώρος για τους Έλληνες του Πόντου. Η εικόνα της Παναγίας από το μοναστήρι αυτό φυλάσσεται στην Ελλάδα, στη μονή Σουμελά κοντά στην Κοζάνη της Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό θρησκευτικό τεχνούργημα για τους Έλληνες και όταν γίνεται προσκύνημα ή περιφορά, την Εικόνα την υποδέχονται με τιμές αρχηγού κράτους.
Το Μοναστήρι αποτελεί ένα σύμβολο για τον Ποντιακό Ελληνισμό, βαθιά ριζωμένο στις καρδιές μας. Ακόμη και μετά από τρεις ή τέσσερις γενιές, το να βρίσκεσαι εδώ προκαλεί τέτοια συναισθηματική φόρτιση που είναι αδύνατον να αντισταθείς στα δάκρυα που αντανακλαστικά τρέχουν στο πρόσωπό σου.
Σκανταράντων (Αναπαίδεμαν, Iskenderli): Μια νύχτα στα βουνά με μια ποντιακή οικογένεια
Ταξίδι στο ορεινό χωριό
Ο δρόμος για το Σκανταράντων είναι ένα γραφικό αριστούργημα, που διασχίζει καταπράσινα τοπία και αποκαλύπτει ματιές στην ποντιακή ζωή. Στο δρόμο, σταμάτησα σε ένα ενδιάμεσο χωριό, το όνομα του οποίου διαφεύγει από το μυαλό μου αυτή τη στιγμή. Παρατήρησα ότι είχε στηθεί ένας χορός στην αυλή ενός σχολείου. Ο χορός μου φάνηκε πολύ οικείος καθώς ήταν ποντιακός, το «Τικ» που εμείς οι Πόντιοι χορεύουμε ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα. Έμεινα κάνα δυο ώρες για να απολαύσω τη σκηνή και να μπω στο χορό.
Βυθισμένος στην Ποντιακή Φιλοξενία
Φτάνοντας στο ορεινό χωριό, με υποδέχτηκαν με ανοιχτές αγκάλες, ο αέρας γέμισε τη ζεστασιά της ποντιακής φιλοξενίας. Μια βραδιά με μια ποντιακή οικογένεια στο Σκανταράντων ήταν μια βαθιά εμπειρία. Το σπίτι που έμεινα ήταν το εξοχικό τους, στο «παρχάρ'» (Παρ · χάρ' = Παρά το χωρίον = δίπλα στο χωριό). Αυτή είναι μια αρχαία ποντιακή παράδοση, όπου οι άνθρωποι ζούσαν στα βουνά κοντά στο χωριό τους τους καλοκαιρινούς μήνες για να αποφύγουν τη ζέστη.
Η βραδιά εκτυλίχθηκε με παραδοσιακά ποντιακά πιάτα, κοινές ιστορίες και γέλια που αντηχούσαν στα βουνά. Ήταν κάτι περισσότερο από μια παραμονή — ήταν μια πολιτιστική ανταλλαγή, μια σύνδεση με τις ρίζες μου.
Γνωρίζοντας την οικογένεια
Η επικοινωνία με την οικογένεια ήταν λίγο δύσκολη, καθώς τα αγγλικά τους ήταν εξίσου καλά με τα δικά μου τουρκικά, δηλαδή ανύπαρκτα. Ωστόσο, μιλούσαν ποντιακά, «Rumja» (από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, Ρωμέικα = από τη Ρώμη = Ελληνικά) όπως τα λένε, έτσι καταφέραμε να επικοινωνήσουμε για τα βασικά.
Γνώρισα επίσης τη γιαγιά της οικογένειας που ήταν μια αξιολάτρευτη γυναίκα στα 90 της. Μου μιλούσε συνεχώς τουρκικά και χρειάστηκε πολλή πειθώ προτού για να καταλάβει ότι ήμουν και Πόντιος και να αρχίσει να μου μιλάει ποντιακά. Στην ηλικία της, ένιωθε ακόμη ότι τα ποντιακά ήταν μια «απαγορευμένη» γλώσσα και ήταν κάπως απρόθυμη να τη χρησιμοποιήσει με έναν ξένο.
Μια αστεία ιστορία ήταν ότι μου είπε ότι ήθελε να πάει στη Ρώμη, εκτός από την Αθήνα, για να βρει τις (ελληνικές) ρίζες της. Μάλλον πίστευε ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υφίσταται ακόμη!
Οι πρωινές δουλειές
Το επόμενο πρωί, η οικογένεια με προσκάλεσε να ζήσω τις καθημερινές ρουτίνες της ζωής στο παρχάρ. Ξυπνήσαμε ξημερώματα και πήγαμε να φροντίσουμε τα ζώα που είχε η οικογένεια, τις καλλιέργειές τους και να βράσουμε το γάλα που αρμέξαμε από τις αγελάδες.
Πανηγύρι της Παναγίας στην κορυφή Izmiş
Ποντιακό πανηγύρι
Στην κορυφή Izmiş, ο αέρας γεμίζει από ενθουσιασμό κατά τη διάρκεια του πανηγυριού που γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου. Ποντιακή μουσική, χορός και φαγητό δημιουργούν μια ζωντανή αναβίωση του ποντιακού πολιτισμού. Το πανηγύρι στα 1300 μέτρα δεν είναι απλώς ένα γεγονός. είναι μια εκδήλωση του κοινοτικού πνεύματος. Όταν το επισκέφτηκα, βρισκόμασταν πάνω από τα σύννεφα, κάτι που το έκανε μια απόκοσμη εμπειρία!
Αυτή η παραδοσιακή εκδήλωση λαμβάνει χώρα ακόμη, αν και είναι χριστιανική ορθόδοξη γιορτή. Η παράδοση διατηρείται ζωντανή εδώ και αιώνες.
Συγκινητική στιγμή --
Στο δρόμο για το πανηγύρι, ο οδηγός με ρώτησε από πού κατάγονταν οι πρόγονοί μου. Του είπα ότι ο παππούς μου καταγόταν από την Κερασούντα (τώρα Giresun). Τότε είπε: «Πρέπει να γυρίσετε και να ζήσετε ξανά εδώ, έχω ένα επιπλέον σπίτι να σας δώσω για να μείνετε».
Η συμμετοχή μου στο πανηγύρι
Η συμμετοχή στο φεστιβάλ μου επέτρεψε να αποτυπώσω την ουσία των ποντιακών εορτασμών μέσα από τον φακό μου. Τα χαρούμενα πρόσωπα, η γνώριμη ενδυμασία και ο ρυθμός των ποντιακών χορών ζωγράφιζαν μια ζωντανή εικόνα μιας κοινότητας περήφανης για την κληρονομιά της. Η κορυφή του βουνού έγινε σκηνή πολιτιστικής διατήρησης.
Δεν έχω ξαναδεί στη ζωή μου τόσο μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων σε έναν μόνο κυκλικό χορό. Έμεινα επίσης έκπληκτος όταν είδα μια παλιά παράδοση ενός άνδρα να στέκεται στη μέση με ένα ραβδί, φροντίζοντας να κρατηθεί ο χορός κυκλικός. Αυτή η παράδοση δεν τηρείται στις μέρες μας στην Ελλάδα.
Φαγητό στο πανηγύρι
Στο χώρο του πανηγυριού είχαν στηθεί διάφοροι πάγκοι, που σέρβιραν παραδοσιακά εδέσματα, μεταξύ των οποίων και το περίφημο μαγειρευτό κρέας, «Καβουρμάς». Γύρω από τον χώρο του πανηγυριού στρώνονται επίσης μεγάλα τραπέζια όπου μπορείτε να πάρετε το πιάτο σας και να απολαύσετε το γεύμα σας.
Αναστοχασμός στη Φωτογραφική Οδύσσεια
Ποντιακές ρίζες, τι ανακάλυψα
Καθώς σκέφτομαι αυτό το ταξίδι, συνειδητοποιώ ότι η ανίχνευση των ριζών δεν είναι απλώς μια ιστορική εξερεύνηση. είναι ένα ταξίδι μέσα στον εαυτό σου. Οι ποντιακές ρίζες που βρήκα ξανά στην Τραπεζούντα έχουν γίνει ζωτικό μέρος της ταυτότητάς μου, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο και τη θέση μου σε αυτόν.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας αυτή την εξερεύνηση της Τραπεζούντας και της ποντιακής μου κληρονομιάς, οι απόηχοι της ιστορίας και η ζωντάνια του πολιτισμού έμειναν στο μυαλό μου. Ενθαρρύνω όλους τους αναγνώστες που αναζητούν να ξεκινήσουν παρόμοια ταξίδια, γιατί ανιχνεύοντας τις ρίζες μας, ανακαλύπτουμε όχι μόνο από πού προερχόμαστε αλλά και ποιοι είμαστε.
++
Comments